غروب فرشتگان

...

امروز جشن مهرگان آغاز می‌شود. در میان جشن‌های ایران باستان دو جشن از همه مهم‌تر بود: نوروزجمشیدی و مهرگان. در تقویم زرتشتیان، جشن مهرگان از روز «مهر» تا روز «رام»، یعنی از دهم تا شانزدهم مهرماه خورشیدی ادامه دارد. نخستین روز جشن مهرگان، روز میترا، فرشتة مهر، روز خورشید و روز مهر و پیمان است. می‌گویند در این روز کاوه آهنگر قیام کرد، فریدون به یاری فرشتگان بر ضحاک پیروز شد، و تاج شاهی بر سر نهاد.

ابوریحان بیرونی، در «آثارالباقیه»، مهرگان را چنین وصف می‌کند:

«گویند مهر، که نام خورشید است، در چنین روزی پدیدار شد. و گویند در این روز فریدون به «بیوراسب» که ضحاک خوانندش پیروز شد، چون در چنین روزی فرشتگان از آسمان به یاری فریدون آمدند، پادشاهان در این روز تاجی به شکل خورشید بر سر می‌نهادند [...] و دلیری می‌گماشتند که بامدادان ندا در می‌داد: ای فرشتگان به سوی زمین بشتابید و جهان را از بند اهریمنان برهانید.»

آخرین روز جشن مهرگان، روزی است که فریدون ضحاک را در کوه دماوند به زنجیر کشید. امروز روز گرامیداشت نبردی اسطوره‌ای‌ است. اسطوره‌ای، همانند دیگر اسطوره‌ها، بیگانه با زمان و واقعیت‌های زمان. در ایران امروز، دیگر در پی بازسازی نبرد اسطوره‌ای کاوه و فریدون نمی‌توان بود.

امروز، هر پدر ایرانی کاوه‌ای‌ است فرزند گم کرده، در تبعید، در زندان، در زنجیر اعتیاد، یا در اعماق گور. امروز نبرد ایرانیان نبردی است نابرابر با هزاران ضحاک پدیدار و ناپیدا. امروز هر ضحاک نقاب فریدون بر چهره دارد و امروز، افسوس! هزاره‌هاست که فرشتگان در گرداب زمان غروب کرده‌اند. امروز فرشتگان به یاری هیچکس نخواهند آمد. امروز فرشته‌ای جز «خرد انسان» وجود نخواهد داشت. امروز روز رهائی از سراب اسطوره‌هاست. باشد که دست در دست یکدیگر، در روشنائی زمان، گام بر شاهراه «واقعیت‌ها» نهیم.